Zutabea 2023-09-27

"Ari düzü bai xiberotarrez, buhame izaiteko pürü"

Leire Casamajou Elkegarai

[Dylan Inglisi] Txiste bat herritarrik mitikoenari, txista bat politikariari. Hori zen dena. Alta, lana ontsa egiteko, ongi baino hobeki jakin behar ginuen nori zuzenduko zitzaion bertsoa. 15 asteburuz, 90 bat jenderi kantuz aritu zaizkie  Maiana (nausia) eta Marlène (mitila), aurtengo xorrotxak. Haiek botza, nik luma; horrela antolatu ginen. Ideientzat, aldiz, hiruak batera, zeren ez baitzen lanik errexena. Bizi ohidurak aldatu dira, eta auzoa ezezagunagoa bilakatu zaigu. Herritarrei mezuka ibili behar izan nintzaien, harrera egiten zigutenei buruz galdezka. Uste dut hori dela maskaradatik atxikiko dudana, herri eta biztanleen hobeki ezagutu izana. Ez ote zen helburua? Lortua! 

Maskarada eta euskararen arteko harremanaz, orain… Badu onetik. Baina, azaleko errealitate hipokrita bat bezala ere ikusten dut ihauteriaren aroa. Ez nuke deuseztatuko maskarada batek hizkuntzari egin diezaiokeen ekarpena; hala ere, aitor dezagun Xiberuak euskararekiko duen lotura ez doala usu folkloretik haratago. Bortitzegia izatea da, beharbada? 4 hilabeteko lorpenak ere baloratzekoak dira? Seguraski. Baina hori nahikoa bezala kontsideratzea? Ze huts egite aitormena! 

Maskarada eta euskararen arteko harremanaz, beraz… Badu onetik. Baina, sakoneko errealitate zintzoa, ondokoa da, ene ustez: xiberutarrek ez dute ekimenetik haratagoko hizkuntza ideologia politikorik garatzen, ezta honen beharra ikusten ere; salbuespenak salbuespen. "Ez dük hala!" Hala da, bai, behin erran zidaten gisara: "Ari düzü bai xiberotarrez, buhame izaiteko pürü". Ez baita gauza bera, gainera, xiberutarrez edo euskaraz egitea Xiberuan; beste gai sakon bat litzateke hori. Dena dela, eni dagokidanez, maskarada eta pastoralara mugatzen den xiberutarra baino, euskalduna izatea nahiago. HUA!

Hiri hitza, Xalbat. Gai emaile lanetan ari haizela, nolako lana duk hori? Zerk inspiratzen hau?